Çocuk disiplini denildiğinde neredeyse bütün anne-babaların kafasının karıştığını ve çocuklarına karşı nasıl bir tutum izleyecekleri konusunda bocaladıklarını görüyoruz. Maalesef disiplin hala ceza ile eş anlamlı olarak algılanabiliyor. Ve çoğu zaman bu konu gereken önemi görmüyor. Oysa uzmanlar; disiplinin çocuk eğitimindeki en önemli unsur olduğunu ve davranışları biçimlendirmeyi amaçladığını söylüyorlar. Özgür Bilge Eğitim ve Danışmanlık Merkezi’nden Psikolog Serap Duygulu’nun çocuk disipliniyle ilgili anlattığı doğru ve yanlışlar bu konuda merak ettiklerinize ışık tutacak!
Çocuk disiplini…
Çocuk disiplininde anne-babaların dikkate alması gereken 3 temel kural vardır. Bunlar; çocuktaki benlik duygusunu geliştirmek, çocuğa sevgi duygusunu yerleştirmek ve başkalarına saygı duymayı öğretmektir. Her çocuk kendine özgü davranış kalıpları oluşturur, kendi huy, karakter ve kişilik yapısıyla dünyaya gelir.
Çocuklarımız bizim kopyalarımız değildir. Onların bağımsız bireyler olarak yetişmeleri amacıyla bu yönde desteklenmeleri önemlidir. Unutulmaması gereken en önemli kural; çocuk disiplininde kararlı, destekleyici, yönlendirici ebeveynler olurken, duruma göre esnek davranmak gerektiğinin bilincinde olmaktır.
Çocuk disiplinindeki doğrular…
Çocuklar, bir ayna gibi her şeyi yansıtırlar. Ne görmek istiyorsanız, ona karşı öyle davranmalısınız. Çocuğa yalan söylemesinin yanlış olduğunu anlatıyorsanız, siz de onun yanında yalan söylemeyin.
Kendi deneyimlerini kazanması için çocuğunuza fırsat tanıyın. Hatalar yapmasına izin verin. Çocuk doğruları böyle bulacaktır. Yanlışlar yaptığında sonuçlarıyla yüzleşmesini sağlayın. Davranışlarının neye yol açtığını görmeyen çocuk, ısrarla aynı yanlışı yapmaya devam edecektir.
Yapmasını istediğiniz bir davranış için rüşvet vermeyin ya da tehdit etmeyin.
Çocuğunuza önem verdiğinizi ona her fırsatta hissettirin. Değer verildiğini bilmek, çocuğun kendisini güvende ve mutlu hissetmesini sağlayacaktır. Bunu ifade etmenin 1001 yolu vardır. Mutlaka bir gerekçeye ihtiyaç duymayın. Sizin için ne kadar önemli olduğunu, onu nekadar sevdiğinizi duymak her çocuğun istediğibir şeydir. Çocuklar çok sevildikleri için değil, tutarsız ilgi ve sevgiden dolayı sorun yaşar ve yaşatırlar.
Övgü ve sevgi cümlelerini sıklıkla kullanmaktan ve çocuğunuza sarılıp, onu kucaklamaktan çekinmeyin. Sevginizle öğretemeyeceğiniz hiç birşey yoktur.
Çocukla ilgili her kararı, anne ve baba olarak ortak alın. Çocuğa karşı aynı kararlı ve tutarlı davranışı ikiniz de sergileyin. Olumlu ya da olumsuz bir davranışta ebeveynlerden birinin gösterdiği tavrı diğerinin de desteklemesi oldukça önemli.
Olumsuz davranışlar karşısında yaşadığınız duygu durumunu açıkça ifade etmekten çekinmeyin. Kızgınsanız, üzgünseniz, hayal kırıklığı yaşıyorsanız bunu dile getirin.
Komutlar ya da emirler vermek yerine beklentilerinizi ifade edin.
Küçük yaş çocukları ve ergenlik dönemindeki gençler, öfke nöbetleri yaşayabilirler. Böyle anlarda onunla tartışmak, bağırmak, azarlamak sorunu çözmez. Bir süreliğine olayı soğumaya bırakıp ortalık sakinleştikten sonra konuşmayı deneyin.
Unutulmaması gereken en önemli kural; çocuk disiplininde kararlı, destekleyici, yönlendirici ebeveynler olurken, duruma göre esnek davranmak gerektiğinin bilincinde olmaktır.
Çocuklar bazen uygulamaya çalıştığınız disipline ve konulan kurallara karşı itaatsiz davranabilirler ve size saygısızca karşılık verebilirler. Böyle durumlarda, olumsuz davranışlarının arkasındaki sebepleri araştırmalısınız.
Yanlışlar…
Sevginizi ve desteğinizi bir koşula bağlamayın. “Başarılı olursan seni daha çok severim.” gibi… Çocuklarınızı başka çocuklarla kıyaslamayın ve ona başkalarını örnek göstermeyin. Bu tür bir davranış çocuğa beğenilmediğini ve ondan daha iyi birileri olduğu mesajını verir.
Abartılı beklentiler içinde olmayın. Çocukların yaşından ve gelişiminden daha yüksek beklentileri, onların kendilerine olan güvenlerinin sarsılmasına yol açar.
Onun adına düşünüp kararlar almayın. Yapması gereken işleri onun adına siz planlıyorsanız, ne zaman derslerini yapacağı, ödevlerini ne zaman bitireceği, odasını nasıl toplayacağı gibi işleri onun adına siz düşünüyorsanız, çocuğunuz asla sorumluluk duygusu kazanamaz.
Olumsuz davranışlar karşısında aşırı tepki göstermeyin. Büyük cezalar vermeyin. Bu durum, çocuğun içine kapanmasından ve onu korkutmaktan başka bir işe yaramaz.
Çocuklarla büyük tartışmalara girmeyin. Sakinliğinizi her zaman koruyun.
